Ora et labora, czyli co słychać u Benedyktynów w Tyńcu / Ora et labora –  what’s up in the Benedictine Abbey in Tyniec

Benedyktyński wypad nr 65 / Escapade No. 65

Powszedni dzień z życia zakonu benedyktynów

  • 5.30 – dzwonek na budzenie
  • 6.00 – modlitwa poranna (jutrznia), pierwsza z 5 modlitw każdego dnia
  • 6.30 – msza św. Konwentualna (wspólnotowa), czas na medytacje i dziękczynienie
  • 7.30 – śniadanie w refektarzu, spożywane w milczeniu
  • 8.10 – rozdanie pracy
  • 8.30 – 12.30 – czas na pracę
  • 12.45 – modlitwa południowa
  • 13.00 – obiad
  • 13.30 – odpoczynek
  • 15.00 – Godzina Czytań w kościele
  • 15.30 – rozpoczęcie pracy
  • 18.30 – kolacja
  • 19.00 – nieszpory
  • 20.15 – kompleta – ostatnia modlitwa przed udaniem się do celi na spoczynek
  • 20.30 – cisza nocna

Mnisi z opactwa w Tyńcu na codzień pracują, remontują, sprzątają, gotują, dbają o ogród, oprowadzają wycieczki, prowadzą działalność naukową z zakresu biblistyki i historii, modlą się, czytają, medytują, prowadzą parafię, organizują warsztaty, rekolekcje, dni skupienia, wydają książki i sprzedają produkty spożywcze.

Dlaczego warto zwiedzić i odwiedzić Opactwo Tynieckie?

To najstarszy polski klasztor, gdzie codziennie możemy wysłuchać chorału gregoriańskiego śpiewanego przez mnichów podczas liturgii i mszy św. Te niesamowite wrażenia potęgują dodatkowo dźwięki płynące z klasztornych organów. Benedyktyni nadal modlą się 5 razy dziennie tylko teraz towarzyszy im tłum turystów. Ubrani w czarne szaty wypełniają 1500-letnią tradycję Ora et labora, czyli módl się i pracuj. To tutaj mieści się Dom Gości, gdzie przy zachowaniu ściśle określonych reguł, może przenocować każdy. Te ascetyczne wczasy można również zarezerwować przez stronę booking.com… Przyjeżdża tu cały świat a przyciąga ich nie tylko potrzeba wyciszenia się, czy chęć medytacji, ale także zabytki kultury, piękne widoki i mnóstwo wydarzeń organizowanych przez mnichów. Wystawy, koncerty, spektakle, widowiska poetycko-muzyczne, spotkania z ludźmi kultury, nauki i sztuki, podziemne muzeum, rekolekcje, warsztaty z kaligrafii. Tu można spędzić antysylwestra, bo zamiast fajerwerków i szampana, czeka cisza i różaniec… Można też spacerować lub jeździć na rowerze na licznych ścieżkach wokół klasztoru. Klasztor otwarty jest dla wszystkich, pielgrzymów i turystów.

Ciekawostki dotyczące Opactwa w Tyńcu

  • tu rozpoczyna się akcja Krzyżaków Henryka Sienkiewicza
  • ujęcie opactwa zostało wykorzystane w filmie Ogniem i Mieczem, Jerzego Hoffmana
  • to największa wspólnota benedyktyńska w Polsce
  • wzgórze tynieckie było w czasie konfederacji barskiej ważnym punktem oporu przed wojskami rosyjskimi, oblężenie trwało kilka miesięcy, ale Tyniec pozostał niezdobyty
  • stąd wyszła inicjatywa przetłumaczenia Biblii na język polski, znanej jako Biblii Tysiąclecia
  • tutaj po II Soborze Watykańskim przygotowano polskie tłumaczenie ksiąg liturgicznych
  • mnisi organizują 6-dniowe warsztaty z kaligrafii

Krótka historia opactwa tynieckiego wzniesionego na wapiennym wzgórzu nad Wisłą

  • ok. 1044 r. – książę Kazimierz Odnowiciel zakłada opactwo
  • XI/XII w. – powstaje zespół kamiennych budowli: trójnawowa bazylika romańska i zabudowania klasztorne
  • ok. 1124 r. – legat papieski, kardynał Idzi z Tuskulum, poświęca kościół i wystawia dokument potwiedzający posiadłości opactwa
  • XIII/XIV w. – najazdy tatarskie niszczą zabudowania
  • XV w. – po odbudowie ze zniszczeń, rozpoczyna się rozbudowa kościoła i klasztoru w stylu gotyckim oraz budowa drugiego kościoła i nowych krużganków
  • XVI w. – rozkwit opactwa i przebudowa w stylu renesansowym
  • XVII w. – kolejna przebudowa kościoła w stylu barkowym, wykonanie stalli (ławek) w chórze zakonnym
  • połowa XVII w. – potop szwedzki niszczy opactwo i jego dobra
  • XVIII w. – opactwo po raz kolejny podnosi się z ruin i rozkwita; powstaje biblioteka, Francesco Placidi projektuje ołtarze w czarnym marmurze a wśród nich ołtarz główny z obrazem najświętszej Trójcy i patronów opactwa, św. Apostołów Piotra i Pawła
  • 1768 – 1772 r. – konfederacja barska. W opactwie zamienionym w twierdzę konfederaci stawiają silny opór wojskom rosyjskim. Walki rujnują klasztor i opactwo wchodzi w obszar pierwszego zaboru austriackiego. Benedyktyni raz jeszcze odbudowują klasztor
  • 1816 r. – władze austriackie kasują opactwo. Biskup Tomasz Ziegler wywozi naczynia, szaty liturgiczne i znaczą część biblioteki do Tarnowa
  • 1831 r. – pożar niszczy dachy opactwa, klasztor popada w ruinę, a ocalały kościół przejmuje parafia
  • lata 30. XX w. – belgijskie opactwo św. Andrzeja w Brugii staje się ośrodkiem polskich powołań benedyktyńskich. Grupka mnichów przybywa do Tyńca 30 lipca 1939 r.
  • 1947 – 2008 r. – odbudowa klasztoru
  • XX/XXI w. – intensywny rozwój działalności opactwa, powstaje wydawnictwo, instytut kultury, muzeum, jednostka gospodarcza zajmująca się produkcją i sprzedażą produktów benedyktyńskich

Co zobaczymy

  • na dziedzińcu – krytą gontem studnię, która ma 40 m głębokości i sięga do poziomu Wisły. Została wybudowana 300 lat temu bez użycia gwoździ. O jej powstaniu opowiada legenda. Dawno temu żyło dwóch przyjaciół – spokojny Staszek Nałęcz i nerwowy – Jaśko Toporczyk. Jaśko pokłócił się kiedyś tak bardzo ze Staszkiem, że go zabił. Bardzo żałował tego co zrobił i poszedł do króla, aby ten wymierzył mu karę. Karą miało być wykopanie studni w klasztorze tynieckim. Praca była ciężka, ponieważ kopał ją w skale na której był wybudowano klasztor. Pracował mozolnie, kruszył kamienie i powiększał studnię. Pewnego razu ukazał mu się Staszek – nieboszczyk, wybaczył mu jego zbrodnię i nakazał, by ten po rozbiciu białego kamienia od razu wskoczył do szali, którymi transportowano skały do góry. Staszek tak uczynił i po rozbiciu kamienia trysnęła woda
  • fragmenty starych murów z pozostałościami pieca i komina, romańską ścianę z ciosów kamiennych, relikty ukośnych okien
  • portal z XI wieku – najstarszy element opactwa. Jest to ściana wykonana z łamanego kamienia a w niej znajduje się romański portal, prowadzący kiedyś do świątyni (używano go przez 400 lat). Wszystkie to zostało odkryte w czasie II Wojny Światowej przez Adolfa Szyszko – Bohusza
  • w części klasztornej – gotyckie krużganki i bliźniacze kapitele (głowice kolumn) w gmachu dawnej biblioteki
  • w kościele – złoto-czarną ambonę w kształcie łodzi ze zdobieniami przypominającymi sieci, wzburzone fale i ryby
  • w kościele – ołtarz główny wykonany z czarnego marmuru, poświęcony Świętej Trójcy i Apostołom: św. Piotrowi i Pawłowi. Nad ołtarzem narzędzia śmierci apostołów – krzyż na którym umarł Piotr i miecz którym ścięto Pawła
  • prezbiterium – drewniane ławki (stalle) przedstawiające sceny z życia św. Benedykta
  • nawy boczne – kaplice połączone półkolistymi arkadami. Jest ich sześć: Św. Krzyża, Św. Anny, Św. Scholastyki, św. Benedykta (brat Scholastyki), Niepokalanego poczęcia NMP, Wszystkich Świętych
  • barokowe sklepienia i konfesjonały

Jak dojechać

Tyniec należy administracyjnie do aglomeracji Krakowa i jest oddalony o ok. 10 kilometrów od jego centrum.

  • komunikacja miejska: z pętli przy Moście Grunwaldzkim autobus nr 112
  • samochodem: jadąc południową obwodnicą miasta należy zjechać na Węźle Tynieckim lub jadąc z centrum Krakowa ulicą Praską a potem jechać za drogowskazami. Przyklasztorny parking jest bezpłatny
  • rowerem wzdłuż malowniczych brzegów Wisły
  • statkiem, który w okresie letnim kursuje między Tyńcem a Mostem Grunwaldzkim (niestety kursuje rzadko i mnie się jeszcze nie udało sprawdzić tej trasy, ale nie podaję się…)

Ora et labora, czyli co słychać u Benedyktynów w Tyńcu / Ora et labora –  what’s up in the Benedictine Abbey in Tyniec